Ontkiemende kerken

JaapVan 3 tot en met 7 oktober was Jaap Ketelaar, de voorzitter van KerkNet Wageningen, uit hoofde van andere functies die hij bekleedt  bij de Global Consultation van de WEA-Mission Commission in Panama-stad, met als thema: ‘Polycentric Mission: From all nations to all nations’. Van 24 tot en met 27 oktober was hij bij ‘Movement Day Global Cities’ in New York, een conferentie over stadsbewegingen georganiseerd door The New York City Leadership Center, in samenwerking met de Lausanne Beweging. Het inspireerde hem tot een artikel in het tijdschrift Ideaz, het magazine van MissieNederland. Hij gaf het als titel  ‘Ontkiemende kerken’.

Ontkiemende kerken
Groeicijfers van de Kerk in Nederland zijn al jaren negatief en sommigen onder ons berusten in een positie in de marge. Toch beweegt er wat. Sinds enige tijd wordt er gepionierd met andere vormen van kerk-zijn en op meerdere plekken ontstaat een nieuw elan. In de maand oktober heb ik twee internationale conferenties bezocht en datzelfde geproefd. God lijkt bezig ons als christenen op te richten en een nieuw perspectief te geven. De kunst zal zijn om dit niet in de kiem te smoren en Hem Zijn gang te laten gaan. Hieronder deel ik een aantal observaties en aandachtspunten.

Vertrouw God Zijn missie toe
De verhoudingen wereldwijd zijn veranderd. Waar een aantal decennia geleden missie nog bedreven werd ‘from the West to the rest’, zien we dat de missionaire slagkracht van het christendom verschoven is van ‘het Noorden’ (Noord-Amerika en Europa) naar ‘het Zuiden’ (Afrika, Zuid-Amerika en Azië). Secularisatie en ontkerkelijking hebben hun impact gehad, maar God is doorgegaan. Waar vroeger naar ons werd gekeken, zien we nu actieve, levendige geloofsgemeenschappen met een hart voor de wereld verspreid over verschillende continenten. Is dat niet geweldig? Het is ook even wennen en het gaat niet altijd goed. We ontdekken dat het belangrijk is om met elkaar af te stemmen en samen strategie te bepalen. Maar het meeste geld, en dus ook de macht, ligt nog steeds bij ons en wie betaalt, bepaalt. Toch? Vertrouw ik mijn broers en zussen in het Zuiden mijn geld toe, zonder reserves en zonder invloed te hoeven hebben?

In verschillende steden is God met iets nieuws bezig. Denk hierbij aan New York (vooral na 9/11), maar ook bijvoorbeeld aan Pretoria (Zuid-Afrika) en Mumbai (India). Lokale samenwerking op stadsniveau bloeit op, omdat gemerkt wordt dat Gods Geest menselijke muren neerhaalt en de hele kerk nodig is om het hele evangelie aan de hele stad te brengen. De opdracht wordt als té groot ervaren om als losse geloofsgemeenschappen op te pakken en er wordt nu door (voorheen) verschillende zuilen samengewerkt. Gaat dat echt lukken? De boel wordt immers behoorlijk opgeschud en de vraag is of we in staat zijn door onze eigen veilige kaders heen te breken. Kan ik de projecten van een andere kerk of organisatie zien als die van mij en daarachter staan?
Ik werd bepaald bij een uitspraak van missionair adviseur Alan Roxburgh op een missionaire studiedag in Kampen vorig jaar. Hij betoogde dat wij de grote opdracht in Matteüs 28: 18-20 te veel naar onszelf toegetrokken hebben. Het lijkt alsof het gaat om ónze missie waar wij Gods zegen over vragen, in plaats van dat wij aansluiten bij waar Hij reeds mee bezig is in de mensen om ons heen, zoals dat staat beschreven in Lucas 10: 5-11. Ik vond dat zeer herkenbaar als onderliggend probleem. Kan en wil ik God Zijn missie weer toevertrouwen en Hem als ons centrum zien? Mag Hij bepalen wie hij waarvoor, wanneer en op welke wijze wil gebruiken en ga ik daar dan gewoon in mee?

Luister naar Jezus en de ander
De navolging van Jezus wordt steeds concreter. Het gaat niet meer zozeer om kerklidmaatschap, meedraaien in activiteiten en daar je aandeel aan leveren. Ook discipelschap is niet meer een cursus over fijn met Jezus leven, waarna je doorstroomt – met certificaat – naar het volgende programma. Het komt rauw dichtbij, het gaat om invloed op je hele levensstijl, de hele dag. Word ik geraakt door wat er in de wereld gebeurt, ervaar ik heilige boosheid over misstanden om mij heen? Roep ik Hem ter verantwoording en bied ik mijzelf aan om er wat aan te doen?
Het gaat om Gods Woord dat ons transformeert en om proberen Zijn stem te verstaan. Een luisterende houding voor wat Hij tot ons wil zeggen. Wat zegt Hij dan door de ander heen? Op een van de conferenties werd gesproken over ‘polyphonic mission’: God gebruikt mensen van verschillende achtergronden om met verschillende stemmen dingen duidelijk te maken. In rondetafelgesprekken bleek het boeiend om verschillen in achtergronden, generaties en culturen te ontdekken en daar de aanvullende waarde van te zien. Het is met alle heiligen dat wij Gods liefde leren kennen en laten zien (Efeziërs 3: 18-19). Lokale gebedsbewegingen in meerdere steden ervaren Gods zegen hierin.
Durf ik uit mijn eigen cocon te stappen, het geloofsgesprek aan te gaan en open te staan voor Gods stem door anderen heen, ook als die anders klinkt dan ik vanuit mijn achtergrond gewend ben? Niet vertrekken vanuit mijzelf als individu, maar mijzelf te ontdekken als onderdeel van de veel bredere christelijke gemeenschap waarin God Zich openbaart?

Zoek naar creatieve partnerschappen
Zowel lokaal als internationaal wordt de kracht van diversiteit ontdekt. Vanuit onze eenheid in Christus merken we dat we elkaar kunnen aanvullen als het gaat om onze missie naar buiten. We zijn man of vrouw, vertegenwoordigen alle leeftijdsgroepen, spreken met verschillende accenten en zijn geroepen tot gevarieerde bedieningen. Prachtig om te horen hoe kerken die sterk in de leer zijn, meer diaconale geloofsgemeenschappen ondersteunen, waarbij missionaire organisaties hun kennis en kunde ter beschikking stellen. Hoe Chinezen die de kansen zien van migratiestromen wereldwijd, samenwerken met lokale kerken in Spanje om hun landgenoten daar te bereiken.

Daarbij blijkt het Koninkrijk niet alleen te gaan om de redding van mijn ziel voor de eeuwigheid, maar roept God ons op om het heil voor onze omgeving ook nu te zoeken in alle facetten van de samenleving (Jeremia 29: 4-7). Er is een leven vóór de dood waar God waarde aan hecht en hoe gaaf is het als christenen de handen ineenslaan om te dienen in gebieden als politiek en overheid, het bedrijfsleven, onderwijs en wetenschap, kunst en cultuur, de zorg enzovoort. We hebben zoveel in huis en wat kunnen we veel bieden in onze roerige wereld. Daar word je toch blij van?

De kunst hierin is om te gaan voor verbinding. Ben ik geïnteresseerd en zoek ik creatieve samenwerking? Onze netwerksamenleving biedt daarin veel technische mogelijkheden, maar ik moet wel van mijn rots komen en de ander online, en af en toe ook offline, willen ontmoeten. Heb ik een lokale en (inter)nationale agenda en blijkt dat uit hoe ik mijn tijd inzet?

Inspirerende voorbeelden
De conferentie in Panama werd afgesloten met een toespraak van Bishop Efraim Tendero, directeur van de World Evangelical Alliance over de uitdaging van eenheid. In New York eindigde Tim Keller, predikant van de Redeemer Church, met gedachten over de uitdagingen en hoop voor stadsbewegingen. Beide schetsten vanuit hun perspectief de situatie waarin we ons bevinden en richtten onze blik vooruit. Vanuit ons leven met God, de handen en harten ineen, onze plek in de wereld innemen. Deze zestigers hebben genoeg meegemaakt in hun leven en werk om inspirerende voorbeelden te zijn. Vanuit een overstijgend perspectief schetsten ze hoop op God die nieuwe dingen doet op wijzen die wij eerder niet voor mogelijk hielden (Jesaja 43: 16-21). Laten we het opmerken, moed vatten en ons voor Hem beschikbaar stellen.